Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi
2011 , Vol 54 , Num 2
D vitamininin iskelet sistemi dışı etkileri
Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi 1Pediatri Profesörü, 2Pediatri Doçenti
D vitamini tüm yaşam boyunca organizmayı etkileyebilen en eski
hormonlardan birisidir. En sık nedeni güneş ışığı ile yetersiz karşılaşmadır.
D vitaminine ait reseptörler, T lenfositler beyin, prostat, pankreas, gonadlar,
meme dokusu, kas ve kolon gibi birçok organ ve dokuda bulunmaktadır. D
vitamininin etkinliği sadece kalsiyum homeostazisini düzenleyerek kemik
sağlığını idame ettirmekle sınırlı olmayıp, aynı zamanda pro-apopitotik, antienflamatuar
ve immün-modülatuar özelliklere sahip olduğu bildirilmektedir.
Son yıllarda yapılan epidemiyolojik çalışmalarda, düşük D vitamini düzeyinin
kanser insidansını ve kardiyovasiküler mortaliteyi arttırdığı, diyabet ve
multipl skleroz gibi otoimmün hastalıklar ile birlikte olduğu bildirilmiştir. D
vitamini eksikliği düşünülen vakalarda serum 25-hidroksi D vitamini düzeyi
ölçülmelidir. Serum D vitamini düzeyinin 15 ng/ml’nin altında olması D
vitamini eksikliğini, 15-20 ng/ml’nin altında olması ise D vitamini yetersizliğini
düşündürür. Amerikan Pediatri Akademisi, süt çocuğu ve yenidoğanlarda D
vitamini eksikliğini önlemek için diyet ve destek tedavisi olarak günde en az
400 u/gün dozunda D vitamini almaları gerektiğini önermektedir. Günde 2000
U ye kadar vitamin D desteğinin çocukluk ve erişkin yaş grubunda vitamin
D zehirlenmesine yol açmayacağı bildirilmektedir. Amerikan Tıp Enstitüsü
tarafından yayımlanan bir rapora göre oral vitamin D desteğinin tolere
edilebilen üst sınırları belirlenirken hiperkalsemi, hiperkalsiuri ve ektopik kalsifikasyon oluşturmamasına dikkat edilmelidir. Buna göre; vitamin D oral
desteği için tolere edilebilen üst limitler; 0-1 yaş iç in 1000 U/gün, 1-3 yaş
için 2500 U/gün,3-8 yaş için 3000 U/gün, 9 yaş üzeri, erişkin ve hamileler
için ise 4000 U/gün olarak bildirilmiştir.
Erişkinlerin ise özellikle kırık riskini engellemek için en az 800-1000 U/ gün D vitamin almaları önerilmektedir. Bu yazıda son gelişmeler ışığında D vitamininin klasik olmayan etkileri gözden geçirildi.
Anahtar Kelimeler : D vitamini, kemik doku dışı etkileri.