PDF Benzer Makaleler

^{Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Doçenti
İletişim: aciduman@medicine.ankara.edu.tr} İbn Sînâ’nın ünlü eseri el-Kânûn fî’t-tıbb’ın Tahbîzü’l-mathûn adıyla bilinen Türkçe çevirisinde yer alan çocuk sağlığı ve hastalıkları ile ilgili bölümlerinde, Tokatlı Mustafa Efendi tarafından çeviriye eklenen kısımların saptanması, değerlendirilmesi ve sunulması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Tahbîzü’l-mathûn’un İstanbul Ragıp Paşa Kütüphanesi, 1335 numarada bulunan ve Tokatlı Mustafa Efendi eliyle yazılan nüshasının Ankara Milli Kütüphane, Mf 1994 A 1451’de bulunan mikrofilmi ile İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hamidiye Koleksiyonu, No: 1015’de bulunan nüshasının Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Kütüphanesi’ne Prof. Dr. Feridun Nafiz Uzluk tarafından kazandırılan siyah-beyaz fotoğraf baskıları incelenmiştir. Yazarın eliyle kaleme aldığı nüsha esas alınarak, iki nüsha karşılaştırılmış, çocuk sağlığı ve hastalıkları ile ilgili bölümlerde Tokatlı Mustafa Efendi’nin katkıları belirlenerek, bu kısımların çağdaş Türkçe abeceye çevriyazısı yapılmış ve bu bölümler aynı zamanda çağdaş Türkçeye de çevrilerek makale içerisinde sunulmuştur. Tokatlı Mustafa Efendi’nin Türkçe çevirisinde çocuk sağlığı ve hastalıkları ile ilgili bölüm, Kânûn’da olduğu gibi, dört alt başlıktan oluşmaktadır. Tokatlı Mustafa Efendi adı geçen bölümlerde açıklama yapılmasına gerekli gördüğü bazı yerlerde genellikle “Allāme dir ki” şeklinde giriş yaparak, yaptığı alıntılarla çeviriye katkılarda bulunmakta ve bu katkıları “intihā-i kelām-ı Allāme” ya da “intihā” şeklinde sonlandırmaktadır. Hidrosefali ile ilgili olarak Tokatlı Mustafa Efendi tarafından Türkçe çeviriye eklenen ve Kânûn için yazılmış bir şerhten alınan bilginin, Kânûn’da aslında yer alan bilgiden farklılık göstermesi, Kânûn gibi tıp tarihinde önemli yerlere sahip eserler için yazılan şerhlerin, özellikle İslâm coğrafyasında tıbba yapılmış orijinal katkıların saptanması açısından tıp tarihçileri için önemli birer kaynak durumunda oldukları gerçeği, bu çalışmanın da fark edilen önemli bulgularından birisi olarak değerlendirilebilir. Anahtar Kelimeler : Tokatlı Mustafa Efendi, Tahbîzü’l-mathûn, İbn Sina, el-Kânûn fî’t-tıbb, çocuk sağlığı ve hastalıkları, tıp tarihi