Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi
2009 , Vol 52 , Num 2
Çocuklarda pnömokok enfeksiyonları ve aşılama
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatri Profesörü
Pnömokok enfeksiyonları bütün dünyada önemli sağlık problemleri
arasındadır. Her yıl dünya üzerinde, çoğunluğu gelişmiş ülkelerdeki iki yaş
altı çocuklar olmak üzere, en az bir milyon çocuk pnömokok enfeksiyonları
nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bakteri pnömoni, menenjit, bakteriyemi
gibi bazı invazif enfeksiyonların ve otitis media ve sinüzit gibi bazı mukozal
enfeksiyonların en önemli nedenidir. Bakterinin hastalık yükü açısından bu
önemi yanında, son zamanlarda giderek artan antibakteriyel direnç problemi
de etkin pnömokok aşılarının geliştirilmesini acil ihtiyaç haline getirmiştir.
Bakterinin etrafını saran polisakkarid kapsulün antijenik farklılığına bağlı
olarak, 91 serotip tanımlanmıştır, ancak bunların sadece bazıları invazif
pnömokok enfeksiyonlarına neden olur. Aşılama bu hastalığa karşı korunmanın
tek yoludur. Polisakkarid aşı yaşlılarda invazif pnömokok enfeksiyonlarına
karşı kısmet etkili bir koruyuculuk sağlamasına karşın, iki yaşından küçük
çocuklarda etkili olmamıştır. Yoğun klinik araştırmalardan sonra, yedi valanlı
bir protein-polisakkarid konjuge aşısı ruhsat almıştır ve günümüzde Türkiye
dahil 20’den fazla ülkede Ulusal bağışıklama Programın’da kullanılamaktadır.
Aşı iki aylıktan itibaren kullanılabilir ve elimizdeki bilgilerle 3+1 şeması
en etkin korumayı sağlamaktadır. Aşının koruyucu etkinliği menenjite karşı
%70-90, pnömoniye karşı %20, otitis mediaya karşı ise %6’dır. ABD’nde
aşıdan sonra otitis media insidansının %40 azaldığı bildirilmiştir. Ülkemizde
yapılan iki çalışmada invazif izolatlarda aşı ile korunululabilirlik %85-90
olarak bulunmuştur. Aşı kullanımı sonucu temas immünitesine bağlı olarak,
yaşlılardaki invazif pnömokok enfeksiyonlarında da azalma gözlenmiştir. Biri
Hemophilus influenza D protini ilaveli 10 valanlı, diğeri 13 valanlı olmak üzere
iki yeni konjuge pnömokok aşısı lisans aşamasındadır.
Anahtar Kelimeler :
pnömokok enfeksiyonları, aşı, immünizasyon.