Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi
2013 , Vol 56 , Num 4
Şair ve Hekim Ahmedî’nin Tervîhü’l-Ervâh adlı tıbbî mesnevîsinde çocukların sağlığının korunması üzerine
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Doçenti İletişim: aciduman@medicine.ankara.edu.tr
On dördüncü yüzyılda Anadolu’da yetişmiş en ünlü şair olarak kabul
edilen Ahmedî Tervîhü’l-Ervâh adıyla tıp üzerine mesnevî tarzında manzum
bir eser yazmıştır. Yıldırım Bâyezid’in oğlu Emir Süleyman Çelebi’nin adına
ve Enmûzec, Mûcez ve Hâvî gibi tıp kitaplarından yararlanılarak yazılan
bu eserde çocuk sağlığı üzerine bir bölüm saptanmıştır. Tervîhü’l-Ervâh’ın
Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, No: 3595’de
yer alan nüshasının Ankara Milli Kütüphane’de bulunan 06 Mf 1994 A
653 numaralı mikrofilmi incelenmiş; ilgili bölümün çevriyazısı yapılmış ve
değerlendirilmiştir. Tervîhü’l-Ervâh’da çocukların tedbiri hakkında yazılan bölüm
gebeliğin oluşumuyla başlamaktadır. İlk bölümde gebe bir kadın için yapılması
gerekenler, ikinci kısımda doğum eyleminde ortaya çıkacak sorunların çözümü
için yapılacaklar, üçüncü bölümde dâyede yani sütannede olması gereken
özellikler, dördüncü bölümde bebeğin kundaktan çıkıp beşiğe girdiğinde
yapılması gerekenler anlatılmaktadır. Ahmedî’nin döneminin tıp uygulamalarına
temel olan humoral paradigmaya göre eserini kaleme aldığı, gebelikten
başlayarak doğumu izleyen dönemde çocukların sağlığının korunması konusunda
önerdiklerinin de bu kapsamda ele alındığı görülmektedir. Ahmedî’nin Türkçe
olarak yazdığı manzum eserinde, çocuk sağlığının korunması ile ilgili bir
bölüm kaleme alması, Türk tıp tarihi adına olumlu ve önemli bir yaklaşım
olarak değerlendirilebilir.
Anahtar Kelimeler :
şair ve hekim Ahmedi, Tervihü’l-Ervah, çocuk sağlığı, tıp tarihi.